Tag Archief van: embodied learning

sterker-door-obstakels

Sterker door obstakels

Door genegenheid
en aandacht wordt
koper goud.

Door genegenheid
en aandacht wordt
de doorn een mooie bloem.

Door genegenheid
en aandacht wordt
de gevangenis een groen weiland
.

Fragmenten uit het gedicht ‘De genegenheid’ van Rumi, in de vertaling van Kader Abdolah

Stel je voor dat je een podium opkomt en gaat staan voor een publiek. Zonder iets te zeggen of iets bijzonders te doen. Gewoon als jezelf, niet groter en niet kleiner. Wat gebeurt er dan met je? Je komt vermoedelijk niet alleen dat publiek, maar vooral jezelf tegen. Obstakels in de vorm van gedachten als: ‘Wat sta ik hier te doen?’ ‘Iedereen kijkt naar me, wat vinden ze van me?’ ‘Hoe kom ik hier zo snel mogelijk weg?!’ ‘Zouden ze kunnen zien dat mijn hart bonkt?’

Ongemak in bepaalde situaties kan je door oefening overstijgen. Dan wordt koper goud. Je kunt bijvoorbeeld leren om zichtbaar te zijn voor een publiek en ervan te genieten. De meeste obstakels kan je overwinnen met genegenheid en aandacht.

WAT IS EEN OBSTAKEL?

Een obstakel is een uitdaging die je in de weg staat om te gaan waar je wil gaan, en te doen wat je wil doen. Obstakels komen en gaan, in verschillende soorten en maten. Sommigen zijn relatief klein: een steen op de weg, een file, je oppas komt niet opdagen. Grotere struikelblokken kan je tegenkomen in allerlei vormen. Angst voor zichtbaarheid, behoefte aan erkenning, langdurig slaapgebrek of vliegangst. Of in de vorm van personen: je leidinggevende, een lastige opdrachtgever of je pubers.

Er zijn mensen die nauwelijks last hebben van beren op de weg. Het lijkt wel alsof ze juist kracht ontlenen aan wat ze tegenkomen. Ze zien uitdagingen als iets waarmee je kan werken, in plaats van als een probleem. Inspirerend!

OBSTAKELS ALS SPRINGPLANK

Obstakels kunnen je sterker maken. Je kan dat wat je tegenhoudt, gebruiken om vooruit te komen. Belemmeringen bieden gelegenheid om eigenschappen te ontwikkelen als geduld, creativiteit en moed. Er zijn prachtige levensverhalen van mensen die sterker zijn geworden door tegenslag. Oeroude verhalen zoals sprookjes en legenden, maar ook moderne verhalen.

Greet Vonk en Anja Jongkind deden onderzoek naar posttraumatische groei. Hun conclusie is dat sommige mensen sterker en wijzer worden na traumatische gebeurtenissen. Ze hebben van een doorn een bloem weten te maken. Dit is het boek dat zij erover publiceerden: PostTraumatische groei – Sterker door Ellende.

JE LICHAAM ALS BRON VAN TRANSFORMATIE

Niks mis dus met obstakels. Soms kom je in je leven nu eenmaal een rotsblok tegen, een spoorwegovergang of een verboden toegangsbord. De vraag is of je ze weet te benutten als een springplank of ze ervaart als een moeras.

Vaak kan je een obstakel wegnemen, er omheen bewegen of een nieuwe, onverwachte stap maken. Dan worden hindernissen een kans om voorbij je grenzen te groeien. Je zelfgebouwde gevangenis blijkt een vrije speelruimte te zijn.

Obstakels hebben een enorme transformerende kracht, die je kunt aanboren via je lichaam. Je kunt leren om ze in te zetten als springplank. Zodat je ook bij tegenwind aanwezig blijft met je volledige potentieel.

WORKSHOP STERKER DOOR OBSTAKELS

Op vrijdag 3 april 2024 geef ik opnieuw de populaire workshop Sterker door obstakels, met daarin veel praktische oefeningen om te werken met uitdagingen die je tegenkomt in je werk en dagelijks leven. Over lichaamsbewustzijn als manier om sterker te staan en liefdevol om te gaan met hindernissen op je pad.

je plek innemen

Je plek innemen

Everything is waiting for you – David Whyte

Voor een grote groep mensen begeleid ik een zwermoefening. Ik geef een paar simpele instructies. Na enige minuten gebeurt het: de groep beweegt als een eenheid. In de nabespreking is er ontroering, verwondering en verbazing. Een man stapt enthousiast naar voren en roept: ’Ik was de leider, iedereen volgde mijn beweging!’ Iemand anders merkt op: ik voelde me ook de leider! Dit is zelfsturing in optima forma: iedereen in de groep heeft zich leider gevoeld. Het innemen van je plek is een voorwaarde voor een dergelijke ervaring.

In mijn werk zet ik verschillende soorten zwermoefeningen in: loopoefeningen waarin je gezamenlijk door de ruimte beweegt. Die oefeningen kunnen een ervaring van eenheid oproepen. Het gevoel dat iedereen een eigen plek heeft en van daaruit bijdraagt aan de beweging van het geheel. Maar dat gevoel van gezamenlijkheid ontstaat niet zomaar. Daar is voorbereiding voor nodig. Daarom doen we van tevoren oefeningen die gaan over het innemen van je plek, over samenvallen met jezelf. Training in bewustwording van je eigen lichaam en je mate van aanwezigheid. Je plek innemen maakt dat je vrij kunt bewegen in een geheel.

Stoelendans: je plek pakken

Als kind vond ik stoelendans een spannend en leuk spel. In het begin is er voor iedereen een stoel. Je rent rond in een groep en bij iedere ronde is er een stoel minder. Wie niet op tijd een plekje bemachtigt, mag in de volgende ronde niet meer meedoen. Spannend is: hoor ik er zo meteen nog bij, is er straks een plek voor mij? Leuk is om te onderzoeken hoe je er zo lang mogelijk bij kan blijven horen, hoe je zo handig mogelijk je eigen plek kan pakken.

Soms lijkt het in het dagelijks leven alsof we met z’n allen rondjes rennen, op zoek naar een eigen plek. Dat kan het gevoel geven alsof je moet opletten dat er een plek voor je is. Bijvoorbeeld op een overvol station, binnen een druk team, of op een geanimeerd feest.

Zelfs het plaatsen van een bericht op Social Media kan voelen alsof je moet invoegen op een drukke snelweg. Er wordt zoveel aangeboden, is er ook plek voor mij? Ja natuurlijk is die plek er, als je authentiek aanwezig bent. Degenen die het meeste van zichzelf durven te laten zien, oogsten vaak het meeste bekijks.

Leren om je plek in te nemen

Authentiek aanwezig zijn leer je door je lichaamsbewustzijn te trainen. Dat maakt dat je tegelijk kunt concentreren op jezelf en op een geheel. Door het trainen van je lichaamsbewustzijn houd je koers. Je kunt wakker en ontspannen aanwezig zijn in je eigen lichaam en de omgeving waarin je verkeert.

Alertness is the hidden discipline of familiarity

Alleen-zijn versus samen-zijn

Een dichter die het thema van alleen-zijn versus samen-zijn prachtig onder woorden brengt is David Whyte. In zijn gedichten schrijft hij regelmatig over alleen zijn en deel zijn van iets groters. Luister naar het gedicht ‘Everything is waiting for you’, voorgelezen door de dichter zelf.

Put down the weight of your aloneness and ease into the conversation

Op woensdag 1 november geef ik opnieuw de workshop Authenticiteit en erbij horen
Aan de hand van lichaamsgerichte oefeningen – waaronder zwermoefeningen – train je om je plek in te nemen en als jezelf deel te zijn van een groter geheel.

In de blog Erbij horen en in de blog Echt contact maken lees je meer over deze en aanverwante thema’s.

erbij horen

Erbij horen door Embodied Learning

Tijdens één van mijn workshops kom ik erachter hoe sterk ons verlangen is naar inclusie en erbij horen. In het eerste uur van de jaartraining Embodied Learning begeleid ik een korte oefening waarin een deelnemer de rug naar de kring draait en uit de cirkel stapt. Tot ieders verbazing is het een pijnlijke ervaring als die persoon ‘vertrekt’, zowel voor de betreffende persoon als voor de anderen. Erbij horen is essentieel, zelfs als een groep nog maar drie kwartier bestaat.

Veiligheid en erbij horen

Ieder mens verlangt naar autonomie en tegelijk naar erbij horen. Een schijnbare tegenstelling die therapeuten en wetenschappers bezighoudt. Waaronder Gabor Maté, die momenteel stof doet opwaaien met zijn werk rond compassie-vol omgaan met trauma en verslaving. Hij beschrijft in zijn boeken de spanning tussen het verlangen naar authenticiteit en verbinding.

Een ander voorbeeld komt van Brené Brown. Zij vertelt in een podcast hoe moeilijk kinderen het vinden om buitenbeentje te zijn in hun schoolklas. Nog erger vinden sommigen het gevoel niet bij hun eigen familie te passen. 

Het boek Het ambacht van de secure base coach (door Jakob van Wielink e.a.) verduidelijkt hoe belangrijk het is om gedurende je hele leven ‘secure bases’ in je omgeving te hebben. Mensen bij wie je je welkom en veilig voelt, zodat je kunt leren en ontwikkelen.

Kortom: veiligheid, autonomie en erbij horen zijn essentiële behoeftes.

WAT DOE OF LAAT JIJ OM ERBIJ TE HOREN?

Erbij horen als basisprincipe

Erbij horen is één van de drie basisprincipes van systemisch werk. Systemisch werk is een manier om inzicht te krijgen op je plek binnen een systeem. Als de drie principes (ordening, binding en balans in geven & nemen) in evenwicht zijn, is er rust, energie en orde in het systeem. 

We zijn geneigd delen van onszelf buiten te sluiten of van de systemen waarvan we deel uitmaken. Wanneer je je kunt verbinden met wat of wie je hebt buitengesloten, kan je beter functioneren en ervaren dat je ergens bij hoort. Dat geldt zowel voor je gezin van herkomst, als voor je familiesysteem en voor organisaties.

Erbij horen volgens de polyvagaaltheorie

De ervaring van erbij horen heeft direct verband met ons gevoel van veiligheid.

De polyvagaaltheorie beschrijft hoe ons autonome zenuwstelsel voortdurend speurt naar signalen van gevaar in ons lichaam en onze omgeving. Zonder dat we ons daar bewust van zijn. Een ander woord voor dit speuren is neuroceptie. Via neuroceptie dragen we zorg voor onze overleving. 

Volgens de polyvagaaltheorie bewegen we de hele dag tussen verschillende staten van zijn, waarin we meer of minder de ervaring hebben van veiligheid en welkom zijn. 

  • De veiligheidsstand: een toestand waarin je je verbonden voelt met anderen. Je hebt een gevoel van erbij horen, op je plek zijn en gezien worden. In deze staat sta je open voor verandering en voor leren. 
  • De geagiteerde staat: een toestand waarin we ons onveilig voelen en geneigd zijn in actie te gaan door te vechten of te vluchten.
  • De gedissocieerde staat: een toestand waarin we dissociëren of bevriezen als we ons onveilig voelen. Deze derde toestand kan ook getriggerd worden wanneer we het gevoel hebben er niet toe te doen of er niet bij te horen. 

Het goede nieuws is dat we volgens de polyvagaaltheorie kunnen leren ons gevoel van basale veiligheid te reguleren, waardoor we het gevoel hebben welkom te zijn. Essentieel daarbij is het bewust waarnemen van je lichaam.

Embodied Learning: vanzelfsprekend erbij horen

Als je leert thuis te zijn in je lichaam geeft dat een gevoel van erbij horen. Je lichaam ankert je in het hier en nu. Dat geeft een vanzelfsprekend gevoel van veiligheid. Wanneer lichaam en geest gesynchroniseerd zijn, beweeg je zelfverzekerd en authentiek door het leven. Embodied Learning gaat over het volledig belichamen van je leiderschap of begeleiderschap. Via je lichaamsbewustzijn onderzoek je hoe je zonder terughouding op jouw plek kunt staan. Als je je plek inneemt, ga je vanzelf doen wat je past en wat klopt bij de situatie. Het resultaat is authentiek handelen en tegelijk deel zijn van een groter geheel. 

Op woensdag 1 november 2023 geef ik in Amsterdam de workshop Authenticiteit en erbij horen. Aan de hand van lichaamsgerichte oefeningen ervaar je hoe je krachtig je eigen plek kunt innemen en tegelijk deel kunt zijn van een groter geheel. De workshop is geschikt voor beginnende en voor ervaren Embodied Learners.

Verder geef ik regelmatig in Utrecht de workshop Stevig staan in intense situaties, op basis van toegepaste polyvagaaltheorie. Voor iedereen die aan den lijve wil ervaren hoe je stevig je plek kan innemen als je je lichaam bewoont.

Generatief luisteren

Generatief luisteren: wat leiders kunnen leren van top-luisteraars

‘Wie wil dirigeren, moet niet vervuld zijn van zichzelf, maar van de muziek’
– Jaap van Zweden

Generatief luisteren is de meest onderschatte leiderschapsvaardigheid. Volgens Otto Scharmer zijn de meeste fouten die door leiders worden gemaakt te wijten aan een luistertekort. Een gebrek aan verbinding met wat er werkelijk speelt in een situatie. Diep luisteren brengt je in contact met de potentiële mogelijkheden in een situatie. Wat kan je als leider leren van top-luisteraars?

Generatief luisteren essentieel voor leiders

Scharmer onderscheidt 4 niveaus van luisteren, waarvan generatief luisteren de meest vernieuwende is. Het is een vorm van luisteren die je in contact brengt met wat er werkelijk speelt in een situatie. Door zo te luisteren krijg je informatie over de potentie in een situatie, over waar de situatie heen wil bewegen. Maar hoe leer je dat: “luisteren naar de potentie in een situatie”?

Dit soort luisteren doe je niet alleen met je oren maar met je hele lichaam. Ik noem dat Embodied Listening. Je kunt deze kwaliteit van luisteren trainen aan de hand van Embodied Learning.

Embodied Listening

Embodied Listening is een vaardigheid die je aantreft bij top-luisteraars. Top-luisteraars zijn zeldzaam binnen organisaties, maar je vindt ze veelvuldig onder muzikanten en voor het beroep van dirigent is luisteren met het hele lichaam een voorwaarde.

Luisteren met je lichaam

Evelyn Glennie is een voorbeeld van een muzikant die letterlijk luistert met haar hele lichaam. Deze begaafde percussioniste is doof sinds haar 12e jaar. Haar missie is om mensen werkelijk te leren luisteren.

Kijk en luister naar de TED talk ‘How to truly listen’  en leer van deze top-luisteraar over visie en doorzettingsvermogen, omgevingsbewustzijn, alleen durven staan en samenwerking.

Luisteren met impact

Dirigeren is een interessante en relevante metafoor voor leidinggeven. Een dirigent staat voor de leiderschapsuitdaging om een visie tot werkelijkheid te maken. Volgens dirigent Itay Talgam is het niet controle, maar partnerschap dat leidt tot de beste muziek. Het gaat erom dat ieders verhaal wordt gehoord. De impact van een leider schuilt niet in het grote gebaar, maar in de kracht van zijn visie en zijn aanwezigheid.

Kijk naar dit fascinerende filmpje waarin dirigent en top-luisteraar Talgam de effectiviteit onderzoekt van 6 belangrijke dirigenten uit de 20e eeuw.

Meer leren over luisteren?

embodiment

Embodiment als leiderschapsinstrument

Embodiment betekent belichaming. Het gevolg van embodiment is dat je stevig staat als het hard waait, dat je draagkracht groter is en dat je een heldere boodschap neerzet. Ook als die ongemakkelijk is. Essentieel voor leiders en begeleiders.

Embodiment in de praktijk

De deelnemers van het team dat ik begeleid zijn tegendraads en lacherig. Mijn opdracht is om dit team diepgaand met elkaar in gesprek te laten gaan over gevoelige zaken die moeilijk bespreekbaar zijn. Vertrouwen ontbreekt nog volledig. Sommigen kiezen ervoor niet mee te doen met de eerste oefeningen, maar wel commentaar te geven op de anderen. Een mooie gelegenheid om mijn eigen technieken rondom stevig staan in intense situaties in de praktijk te brengen!

Ik ga letterlijk stevig staan, voel mijn lichaam, check mijn adem en ben me bewust van de ruimte om me heen. Ik kies ervoor om aan te sluiten op de bestaande sfeer en introduceer een hilarische loopoefening waarin veel te lachen valt. Na afloop vraag ik het team of er altijd zoveel gepraat en gelachen wordt als ze samen oplopen in het werk. En in hoeverre ze het idee hebben dat non-verbaal contact een rol speelt bij samenwerking. Op dat moment ontstaat de rust om uit te wisselen over dingen die ongezegd zijn gebleven.

Herken je dit soort ongemakkelijke situaties in je rol van begeleider of teamlid? Hoe zorg je er op dit soort momenten voor dat er een kantelpunt ontstaat? In de eerste plaats door zelf helemaal aanwezig te blijven, met je volledige potentieel. Embodiment is daarvoor de sleutel. In onze pijlsnelle wereld heb je niet alleen je hoofd, maar ook andere vaardigheden nodig om effectief af te stemmen, zodat je vernieuwing en opening kunt brengen waar dat nodig is.

Wat is embodiment?

‘Embodiment’ is essentieel voor leiders en begeleiders. Het woord betekent belichaming. Het gevolg van embodiment is dat je stevig staat als het hard waait, dat je draagkracht groter is en dat je een heldere boodschap neerzet, ook als die ongemakkelijk is.

Elk lichaam houdt van beweging en geen enkel lichaam is gebaat bij stagnatie – of dat nu een individueel lichaam is of een ‘sociaal lichaam’ in de vorm van een groep. De meeste lichamen zijn zich nauwelijks bewust van de mogelijkheden die embodiment biedt. Ze kennen die mogelijkheid niet of onvoldoende.

Drie redenen om als leider embodiment te leren inzetten:

  1. Embodiment is een manier om helemaal aanwezig te blijven bij de mensen die je begeleidt, ook op spannende momenten. Dat maakt dat je kunt kiezen hoe je antwoordt op situaties en hoe je anderen beïnvloedt met jouw aanwezigheid. Momenten dat je jezelf dreigt te verliezen zijn bij uitstek een uitnodiging om je lichaamsbewustzijn in te zetten. Lukt dat je? Dan zal je een krachtige bijdrage leveren!
  1. Je kunt embodiment inzetten om je eigen kalmte, energie en afstemming te vinden. Daarnaast kan je met jouw embodiment ook anderen helpen om hun balans, eigenheid en betrokkenheid te ontdekken. Jouw staat van zijn heeft een directe invloed op die van anderen.
  1. Embodiment biedt de mogelijkheid om oefeningen in te zetten als metafoor. Wat er gebeurt in een lichaamsgerichte oefening, spiegelt feilloos wat er gebeurt in de dagelijkse realiteit van teams en individuen. Daardoor kunnen er in de nabespreking inzichten ontstaan die voorheen verborgen bleven.

Kortom: wanneer je als leider of begeleider niet alleen je hoofd, maar ook je lichaamsbewustzijn inzet, sta je merkbaar sterker in uitdagende situaties. Je hebt meer informatie over wat zich afspeelt in de groepen of individuen die je begeleidt. Je maakt wezenlijk contact. Dat helpt om te handelen voorbij verwarring & chaos. Je zult dan als begeleider een sterke leeromgeving neerzetten. Embodiment mobiliseert je kracht, je talent voor verbinding en je compassie.

Download de oefening: je lichaam spreekt de waarheid

Embodied Learning biedt praktische oefeningen, ervaringen en technieken om je embodiment te versterken door je lichaamsbewustzijn te vergroten. Dat maakt dat je zinvolle en diepere resultaten bereikt met de mensen die je begeleidt. Download hier de oefening ‘je lichaam spreekt de waarheid’ uit mijn boek Stevig staan in intense situaties.

Social Presencing Theater

Social Presencing Theater

Steeds meer leiders willen hun fysieke intelligentie bewust inzetten in het werk. Een goed idee, want daar valt veel winst te halen! Lichaamsbewustzijn is een ingang naar meer informatie, meer impact en minder hard werken in situaties van verandering. Social Presencing Theater is een methode die helpt om je lichaam als leider optimaal in te zetten. Daarom is het een belangrijke pijler van Embodied Learning. 

‘To become a leader we first have to learn how to be a human being’ Peter Senge

Social Presencing Theater

Social Presencing Theater (SPT) is een vernieuwende, ervaringsgerichte methode die je leert om lichaamsbewustzijn in te zetten als leiderschapsinstrument. Ik nam in 2013 met veel enthousiasme deel aan de eerste opleiding SPT bij de toen 70- jarige choreografe Arawana Hayashi in New York. Sindsdien werk ik ermee in workshops, mijn programma Embodied Learning en in organisaties. De methode heeft mijn kijk op mezelf, op organisaties en op de wereld ingrijpend veranderd.

SPT werd ontwikkeld aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT), door Arawana Hayashi samen met Otto Scharmer van Theory U. SPT laat verborgen dynamieken en mogelijkheden zien in personen, teams en organisaties. Het geeft pijlsnel inzicht in situaties en mogelijkheden voor verandering.

In een artikel in Strategy and Business beschrijft Otto Scharmer de methode als volgt: “It is a method for helping organisations and larger social systems to get in touch with the knowledge they already have about the deep interpersonal structures that inhibit real changes from happening.”

Social Presencing Theater betekenis 

‘Social’: Social Presencing Theater is sociaal omdat het in essentie gaat over de verbinding met jezelf en met anderen. Het laat veel zien over ons gedrag binnen de sociale netwerken waarin we bewegen, en over onderlinge verbondenheid. Het helpt individuen, teams en organisaties om de samenwerking te verbeteren en zinvolle verandering tot stand te brengen.

De term ‘Presencing’ verwijst naar een combinatie van ‘presence’ (aanwezigheid) en ‘sensing’ (waarnemen), zoals geïntroduceerd door Peter Senge en verder toegepast door Otto Scharmer van TheoryU. ‘Presencing’ verwijst ook naar present zijn: helemaal aanwezig zijn in het hier en nu. Door bewuste waarneming via al je zintuigen en je intuïtie, leer je aanwezigheid zonder terughouding. Hierdoor maak je contact met je volledige potentieel en de mogelijkheden van de situatie waarin je je bevindt. SPT geeft dus informatie over je eigen potentieel, dat van je team en je organisatie.

Het woord ‘Theater’ wordt gebruikt in de oorspronkelijke (oud-Griekse) betekenis van het woord, namelijk ‘een plaats waar je iets te zien krijgt dat betekenis heeft’. SPT gaat niet over acteren, maar over authentiek zijn. Het gaat niet over de interpretatie van lichaamstaal, maar over het waarnemen en inzetten van de unieke informatie die je lichaam geeft.

Eenvoudige oefeningen

SPT werkt met eenvoudige houdingen en bewegingen die je lichaamsbewustzijn versterken en inzicht geven in groepsdynamieken. De oefeningen geven direct toegang tot kennis die via je hoofd verborgen blijft. Soms is die informatie heel verrassend. Je lichaam kan bijvoorbeeld informatie geven over de toekomst: de oplossing van obstakels, duidelijkheid waar een situatie heen wil, inzicht in wat zich aan het ontwikkelen is. Dat helpt om de juiste besluiten te nemen, op het goede moment.

Social Presencing Theater werkt met drie lichamen: je eigen lichaam, het sociale lichaam waarin je je beweegt en het ‘lichaam’ van de aarde. Een nadere beschrijving van deze drie lichamen vind je in het interview ‘Lichaamsgericht luisteren loont voor leiders’.

Social Presencing Theater in beeld

Deze korte film geeft een beeld van Social Presencing Theater. Een video over de toepassing van SPT in het onderwijs vind je linksonder op de pagina Video van mijn website. Maar om werkelijk te doorgronden wat SPT is, moet je het aan den lijve ervaren!

Social Presencing Theater Training

Social Presencing Theater is een pijler van de Jaartraining Embodied Learning. Via deze link vind je de brochure, praktische informatie en ervaringen van deelnemers. 

Wil je kennismaken met Social Presencing Theater of de training volgen op een ander moment of locatie? Verzamel dan een groep van minimaal 6 personen en ik kom met plezier naar jullie toe.

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties’ lees je meer over Social Presencing Theater.

Embodied-Leadership

Embodied Leadership

Embodied Leadership is een term die je de laatste tijd regelmatig tegenkomt. Het is ook de naam van de laatste workshop in mijn 7-daagse training Embodied Learning. Wat is Embodied Leadership en hoe kun je dat leren?

Over Embodied Leadership

Een voorbeeld: Barack Obama is tijdens zijn presidentschap te gast bij David Letterman voor een interview. Als hij tevoorschijn komt uit de coulissen, begint het publiek enthousiast te applaudisseren. Zodra Obama het genoeg vindt, bedankt hij het publiek en wijst met een kort en overtuigend gebaar dat Letterman kan gaan zitten. Hoewel Letterman de gastheer is, gehoorzaamt hij onmiddellijk. Het is volkomen helder wie in deze situatie de leider is. 

Obama’s gebaar is vriendelijk en duidelijk. Het is volledig congruent met zijn lichaamshouding en zijn uitstraling. Het komt op het juiste moment en past precies in de situatie. Dit is Embodied Leadership – belichaamd leiderschap – : congruent, passend, gefocust, doelgericht, rustig, duidelijk.

Het effect van Embodied Leadership

Embodied Leadership is waarachtig leiderschap. In het Engels klinken sommige termen nu eenmaal beter en beknopter dan in het Nederlands. ‘Embodied’ betekent letterlijk ‘belichaamd’. Je komt in hedendaagse leiderschapstrainingen ook de term ‘Embodiment’, belichaming tegen.

Het effect van deze vorm van leiderschap is impact, want waarachtigheid creëert invloed. Boodschappen worden immers niet alleen door middel van woorden overgebracht, maar ook via het lichaam en iemands uitstraling. Je voelt dat het klopt.

Een belichaamd leider communiceert vanuit zelfvertrouwen dat niet gebaseerd is op macht.

Kenmerken van belichaamde leiders

Er zijn drie belangrijke kenmerken van Embodied Leadership die je kunt trainen door middel van lichaamsgerichte oefeningen:

  • Verbinding: vanuit jezelf met je omgeving;
  • Diep luisteren: niet alleen met je oren, maar met je hele wezen;
  • Waarachtig spreken: als je werkelijk luistert, ga je anders spreken.

Het belichamen van leiderschap kan je trainen

Sommige leiders hebben deze kwaliteiten van nature. Je herkent ze direct. Hun leiderschap is oprecht en natuurlijk. Het goede nieuws is dat je belichaamd leiderschap kunt trainen. Dat kan aan de hand van Embodied Learning, waarin je persoonlijk leiderschap traint op basis van lichaamsgerichte oefeningen. Meer informatie over Embodied Learning vind je via deze link.

Begin 2021 verscheen mijn boek Stevig staan in intense situaties, Balans in je leiderschap met Embodied Learning. In dit boek vind je informatie en oefeningen over verbinding, diep luisteren en waarachtig spreken.

Als je aan den lijve wilt kennismaken met Embodied Learning doe dan mee aan de workshop ‘Stevig staan in intense situaties’ of de workshop ‘Sterker door obstakels’

Noot: het interview van Letterman met Obama is te zien op Netflix in het eerste seizoen van ‘My next guest needs no introduction with David Letterman’. 

Wil je leren over Embodied Leadership?

Download hier een mp3 met een oefening Embodied Learning. Het is een korte versie van een oefening uit mijn boek, over drie assen in je lichaam die je helpen om als leider of begeleider letterlijk en figuurlijk stevig te staan.

holding space

Holding Space voor leiders

Wat is Holding Space?

Holding Space is het scheppen van een veilige ruimte waarin mensen hun waarheid kunnen spreken en kunnen leren. Een essentiële leiderschapsvaardigheid dus. Maar hoe creëer je zo’n veilige ruimte in je groepen?

Ben jij als leider weleens helemaal beschikbaar voor iemands verhaal? Door te luisteren vanuit gelijkwaardigheid, zonder te oordelen of adviseren? Uit die ruimte ontstaan inzichten en oplossingen vanzelf. Dat scheelt een hoop energie! Als je op die manier aanwezig bent in je groepen, gaat de collectieve intelligentie in de groep het werk doen. Daarvoor is Holding Space een voorwaarde.

Waar komt Holding Space vandaan?

De term is internationaal bekend geworden door een blog van lerares, schrijver, coach en facilitator Heather Plett. De blog ging viraal in 2015, werd vertaald in meer dan 10 talen, in verschillende tijdschriften afgedrukt en geïntegreerd in onderwijsprogramma’s over de hele wereld. Sindsdien duikt het begrip overal op, ook in organisaties.

Holding Space grondhouding voor leiders

Holding Space is een grondhouding voor het maken van wezenlijk contact met jezelf en anderen, zonder veroordeling of advies. Je maakt ruimte voor wat er is door volledig aanwezig te zijn en de controle los te laten. Zo ontstaat ruimte voor transformatie, op persoonlijk en organisatieniveau.

Deze grondhouding vraagt openheid en bereidheid om diep te luisteren naar wat zich aandient. Zonder verwachtingen van waar het heen moet. Het is het tegenovergestelde van je ideeën opleggen. Centraal staat niet-weten en dat vraagt lef.

Je taak als leider is volledig aanwezig zijn, zodat alle deelnemers zich welkom voelen. Ook degenen die kritische geluiden laten horen. Als dit je goed lukt, ontstaat een ruimte waarbinnen nieuwe mogelijkheden en perspectieven zichtbaar worden. Voor alle deelnemers, inclusief voor jou als leider.

Vertrouwen op collectieve intelligentie

Het creëren van Holding Space is niet gemakkelijk. Als leider ben je namelijk volop gewend en getraind om in gesprekken precies het omgekeerde te doen van wat in de alinea hierboven beschreven staat.

Open luisteren is lastig. Observeer maar eens wat er in je gedachten allemaal langs komt als je luistert. Je hoofd zit vol met goed bedoelde adviezen, verwachtingen en oplossingen. Het vraagt oefening en geduld om te luisteren zonder oordelen. Je moet leren daadwerkelijk te vertrouwen op de intelligentie in de groep. Pas dan kun je loslaten en Holding Space faciliteren.

Het effect van Holding Space in groepen

  • Een sfeer van diversiteit en inclusiviteit
  • Obstakels en blinde vlekken lossen vanzelf op
  • Nieuwe perspectieven en mogelijkheden ontstaan moeiteloos
  • Iedereen neemt eigen verantwoordelijkheid
  • Er is ruimte voor verrassing en verwondering

Wil jij Holding Space leren faciliteren? 

Holding Space is een kernthema van het programma Embodied Learning. Download de brochure via deze link.

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties’, lees je meer over Holding Space in de praktijk. Je kunt het bestellen via deze link

Ervaar wat Holding Space voor je kan doen

onderstroom

De onderstroom in het tweegesprek

In gesprekken gebeurt veel wat je niet ziet, maar onbewust waarneemt. Wanneer je een gesprek voert als leidinggevende of coach is het belangrijk om met deze onderstroom verbinding te maken, zodat er wezenlijk contact ontstaat. Hoe word je je bewust van die onderstroom? Dat en meer lees je in deze blog. 

 ‘Een van onze sterkste wapens is de dialoog’ – Nelson Mandela

Boven en onderstroom

Als leidinggevende of coach zijn tweegesprekken een belangrijk onderdeel van je werk. Je wilt graag een goede verbinding in je gesprekken. Die verbinding ontstaat niet alleen door woorden, de bovenstroom in het gesprek. Er is een onderstroom die nog veel belangrijker is dan de verbale uitwisseling. Verbinding met die stroom is essentieel om wezenlijk contact te maken. Bewustzijn van deze onderstroom kan je trainen aan de hand van gesprekken zonder woorden. Bij gebrek aan verbale inhoud is je aandacht vanzelf meer bij andere aspecten van de communicatie.

Verbinding met de onderstroom

Verbinding is niet eenvoudig te definiëren, maar we weten allemaal hoe het voelt wanneer er werkelijk contact is. Dat contact ontstaat niet alleen door woorden. In dit filmpje zie je hoe eigenaardig een gesprek met een robot verloopt. Je kan een robot wel woordjes leren en menselijke mimiek bijbrengen, maar er is geen sprake van echte verbinding. Die verbinding ontstaat in de onderstroom.

De opbouw van een dialoog

Een conversatie is opgebouwd uit geluid en stilte, net als muziek. Je kunt een gesprek zien als een dans, waarin stilte en spreken elkaar afwisselen in een ritme dat je samen maakt. Je antwoordt beurtelings op elkaars woorden. In een gesprek ben je vaak gericht op de verbale inhoud van een conversatie. Zelfs als je hebt geleerd om op de non-verbale communicatie te letten, gaat een gedeelte van de informatie aan je voorbij.

Behalve de woorden en lichaamstaal zijn er namelijk ook andere factoren die een rol spelen in een gesprek zoals de snelheid, de toon, de mate van aanwezigheid van de deelnemers, patronen van openheid en afsluiting. Elk gesprek is een unieke combinatie van een deze factoren. Die combinatie leidt tot een ervaring van verbinding. Een robot begrijpt dat niet.

Gedeelde taal creëren

Ieder mens heeft een eigen taal. In een tweegesprek op basis van verbinding, creëer je samen een gedeelde taal. Dat kan je trainen door middel van muziek of beweging. Kijk en luister naar deze muzikale top-improvisatie, waarin een inspirerende gedeelde taal ontstaat.

Embodied Listening

In mijn workshop Embodied Listening onderzoeken we de choreografie van het tweegesprek. Je voert een aantal gesprekken met simpele bewegingen in plaats van woorden. Vaak zijn die gesprekken betekenisvol, diepgaand, en soms wordt er enorm gelachen. Tijdens een gesprek zonder woorden val je namelijk uit je gewoontepatronen van luisteren en spreken. Je moet het hebben van je spontane invallen. Daarin wordt de onderstroom in het gesprek zichtbaar. Dat wat zich afspeelt tussen de woorden: de verbinding zelf, de essentie van wat we uitwisselen, de kwaliteit van de ontmoeting. Deelnemers vinden deze gesprekken één van de meest leerzame onderdelen van het programma Embodied Learning.

Wil jij de onderstroom in je gesprekken leren herkennen?

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties’ kan je meer lezen over de onderstroom in gesprekken en in organisaties. Je kunt het bestellen via deze link

Embodied Learning Paula Kolthoff

Wat is Embodied Learning?

Embodied Learning voor professionals is het versterken van persoonlijk leiderschap via de intelligentie van je lichaam. Je leert navigeren op de signalen van je lichaam. Dat vergroot je sensitiviteit en je verbinding met anderen. Daardoor krijg je meer toegang tot je creativiteit, je directe waarneming en je intuïtieve kennis. Zo kan je werken met hoofd, hart én buik.

Waar komt Embodied Learning vandaan?

De term Embodied Learning wordt in het onderwijs gebruikt voor leren via het lichaam. Ik gebruik de term voor leren over persoonlijk leiderschap via je lichaamsbewustzijn.
Leiderschapsvaardigheden als afstemmen, creativiteit en vertrouwen op je intuïtie kan je niet leren uit een boekje. Embodied Learning leert je om leiderschap te belichamen. Daardoor werk je minder hard met meer resultaat.

Wat brengt Embodied Learning je?

In ontwikkeltrajecten, waaronder leiderschapstrajecten, wordt steevast een belangrijk aspect over het hoofd gezien: de kracht van lichaamsbewustzijn. En dat terwijl daar zoveel winst valt te halen. Lichaamsbewustzijn versterkt je authentieke leiderschap. Door lichaamsbewustzijn te ontwikkelen ontstaan overzicht, besluitvaardigheid, innovatiekracht, creativiteit, stabiliteit en werkplezier.

Wat is het effect?

We leven in een razendsnel tempo, waarin alles voortdurend in verandering is. Hedendaagse vraagstukken zijn complexer dan ooit tevoren. De tijd waarin we leven vraagt om ander leiderschap dan voorheen: Embodied Leadership. Voor wezenlijke oplossingen is het belangrijk om af en toe te vertragen en stil te staan. Zodat je in contact komt met de intrinsieke wijsheid in jezelf, de situatie en de mensen met wie je werkt. Essentiële inzichten en waarachtige oplossingen ontstaan namelijk door niet alleen je hoofd, maar ook je talent voor verbinding en je intuïtie in te zetten.

“Ik doe veel minder tijdens de begeleiding van groepen. De mensen nemen daardoor vanzelf meer verantwoordelijkheid. Zo werk ik met meer plezier, overzicht en energie.” Een deelnemer aan het trainingsprogramma Embodied Learning.

Waarin verschilt Embodied Learning van ‘gewoon’ leren?

Embodied Learning is ervaringsgericht leren over persoonlijke leiderschap. Essentiële leerervaringen haal je immers niet uit boeken, maar uit belevenissen die je raken. Wat je leert via je lichaam, vergeet je niet meer.

In het onderwijs wordt lichaamsgericht leren ingezet om kinderen te helpen makkelijker te leren. Kinderen blijken de lesstof op school beter te onthouden als ze tegelijkertijd een concrete ervaring opdoen. Ze kunnen zich ook beter concentreren op school als ze genoeg beweging krijgen. Kijk naar deze veelomvattende en bevlogen TED-talk van neuro-wetenschapper Adele Diamond over effectief leren.

“Embodied Learning is wezenlijk anders dan cognitief leren: wat ik tijdens deze workshop heb ervaren blijft bij me. En wat Paula betreft: wat je ziet is wat je krijgt en wat je krijgt is wat je ziet. Ze is volledig congruent met wat ze vertelt.”
Wessel Ganzevoort, Emeritus Hoogleraar Organisatiedynamiek en Innovatie

Wat is het 7-daagse trainingsprogramma Embodied Learning?

De jaartraining Embodied Learning is een programma waarin je leert om lichaamsbewustzijn in te zetten om je persoonlijk leiderschap te versterken. Je krijgt een nieuwe invalshoek op leiderschap en leert op een organische manier beweging in gang te zetten. In de kern gaat het om synchronisatie van lichaam en geest. Als je lichaam en geest synchroniseert, ben je in contact met je volledige potentieel. Dat is geen truc, maar een ervaring die je leert herkennen en vervolgens kunt inzetten. Hier vind je meer informatie en de uitgebreide brochure.

Wat is Embodied Feedback?

Embodied Feedback is een aanpak die in Embodied Learning wordt gebruikt om de valkuilen van feedback geven te voorkomen.  Het gaat om feedback geven vanuit je fysieke waarneming, zonder oordelen. Dat is even oefenen, zeker voor degenen die getraind zijn in gebruikelijke manieren van feedback geven. Embodied Feedback geeft een waardevolle aanvulling en verdieping op wat je al doet. In deze blog vind je een korte beschrijving van Embodied Feedback.

Hoe stimuleert Embodied Learning collectieve intelligentie?

Door je lichaamsbewustzijn te vergroten, leer je niet alleen afstemmen op jezelf, maar ook op de groepen en organisaties waarin je beweegt. Zo krijg je toegang tot de collectieve intelligentie van de groepen die je begeleidt. Dat maakt dat er op een organische manier creativiteit, co-creatie en verantwoordelijkheid ontstaan. Lees meer over collectieve intelligentie.

Voor wie is Embodied Learning?

Er is grote behoefte aan leiders en begeleiders die werken met hoofd, hart en buik.  Mensen die met moed, liefde en waarachtigheid in hun werk staan. Professionals die beweging in gang kunnen zetten en houden. In zichzelf, en bij degenen met wie ze werken.

Wil jij werken vanuit die radicale zachtmoedigheid? In de workshops en het trainingsprogramma Embodied Learning inspireren trainers, (team)coaches, opleiders, bestuurders en managers elkaar. Professionals uit de zorg, het bedrijfsleven, de overheid, het onderwijs en de bankwereld.

Als manager heb ik gezien dat de visie van onze organisatie niet werkelijk wordt belichaamd in mijn teams. Inmiddels zijn we aan het leren elkaar te bejegenen zoals we met onze cliënten willen omgaan.” Een deelnemer aan het trainingsprogramma Embodied Learning.

Embodied Learning, Social Presencing Theater en Theory U

Embodied Learning is onder andere gebaseerd op Social Presencing Theater (SPT). Hoewel de ingewikkelde naam van deze methode anders doet vermoeden, gaat het om lichaamsgerichte werkvormen die eenvoudig en toegankelijk zijn. SPT is oorspronkelijk ontworpen om Theory U ervaarbaar te maken. Theory U is een model voor duurzame verandering, vernieuwende samenwerking en innovatief leiderschap. Hier vind je meer informatie over Social Presencing Theater.

“Je lichaam bestaat uit zoveel onderdelen en bewegingen. Tegelijk is het één. Zo is het ook met het grotere lichaam van teams en organisaties. Als je er op die manier naar gaat kijken, verandert je aanpak. Dat is wat Embodied Learning teweeg brengt.” Miriam Luijken, Agile coach bij de Rabobank en deelnemer aan het 7-daagse trainingsprogramma.

MEER INFORMATIE?

Op de website www.embodiedlearning.nl vind je informatie over workshops, de Jaartraining Embodied Learning, persoonlijke coaching en Embodied Learning in organisaties.

In mijn boek Stevig staan in intense situaties lees je meer over Embodied Learning. Je kunt het bestellen via deze link