Tag Archief van: systemisch werk

erbij horen

Erbij horen door Embodied Learning

Tijdens één van mijn workshops kom ik erachter hoe sterk ons verlangen is naar inclusie en erbij horen. In het eerste uur van de jaartraining Embodied Learning begeleid ik een korte oefening waarin een deelnemer de rug naar de kring draait en uit de cirkel stapt. Tot ieders verbazing is het een pijnlijke ervaring als die persoon ‘vertrekt’, zowel voor de betreffende persoon als voor de anderen. Erbij horen is essentieel, zelfs als een groep nog maar drie kwartier bestaat.

Veiligheid en erbij horen

Ieder mens verlangt naar autonomie en tegelijk naar erbij horen. Een schijnbare tegenstelling die therapeuten en wetenschappers bezighoudt. Waaronder Gabor Maté, die momenteel stof doet opwaaien met zijn werk rond compassie-vol omgaan met trauma en verslaving. Hij beschrijft in zijn boeken de spanning tussen het verlangen naar authenticiteit en verbinding.

Een ander voorbeeld komt van Brené Brown. Zij vertelt in een podcast hoe moeilijk kinderen het vinden om buitenbeentje te zijn in hun schoolklas. Nog erger vinden sommigen het gevoel niet bij hun eigen familie te passen. 

Het boek Het ambacht van de secure base coach (door Jakob van Wielink e.a.) verduidelijkt hoe belangrijk het is om gedurende je hele leven ‘secure bases’ in je omgeving te hebben. Mensen bij wie je je welkom en veilig voelt, zodat je kunt leren en ontwikkelen.

Kortom: veiligheid, autonomie en erbij horen zijn essentiële behoeftes.

WAT DOE OF LAAT JIJ OM ERBIJ TE HOREN?

Erbij horen als basisprincipe

Erbij horen is één van de drie basisprincipes van systemisch werk. Systemisch werk is een manier om inzicht te krijgen op je plek binnen een systeem. Als de drie principes (ordening, binding en balans in geven & nemen) in evenwicht zijn, is er rust, energie en orde in het systeem. 

We zijn geneigd delen van onszelf buiten te sluiten of van de systemen waarvan we deel uitmaken. Wanneer je je kunt verbinden met wat of wie je hebt buitengesloten, kan je beter functioneren en ervaren dat je ergens bij hoort. Dat geldt zowel voor je gezin van herkomst, als voor je familiesysteem en voor organisaties.

Erbij horen volgens de polyvagaaltheorie

De ervaring van erbij horen heeft direct verband met ons gevoel van veiligheid.

De polyvagaaltheorie beschrijft hoe ons autonome zenuwstelsel voortdurend speurt naar signalen van gevaar in ons lichaam en onze omgeving. Zonder dat we ons daar bewust van zijn. Een ander woord voor dit speuren is neuroceptie. Via neuroceptie dragen we zorg voor onze overleving. 

Volgens de polyvagaaltheorie bewegen we de hele dag tussen verschillende staten van zijn, waarin we meer of minder de ervaring hebben van veiligheid en welkom zijn. 

  • De veiligheidsstand: een toestand waarin je je verbonden voelt met anderen. Je hebt een gevoel van erbij horen, op je plek zijn en gezien worden. In deze staat sta je open voor verandering en voor leren. 
  • De geagiteerde staat: een toestand waarin we ons onveilig voelen en geneigd zijn in actie te gaan door te vechten of te vluchten.
  • De gedissocieerde staat: een toestand waarin we dissociëren of bevriezen als we ons onveilig voelen. Deze derde toestand kan ook getriggerd worden wanneer we het gevoel hebben er niet toe te doen of er niet bij te horen. 

Het goede nieuws is dat we volgens de polyvagaaltheorie kunnen leren ons gevoel van basale veiligheid te reguleren, waardoor we het gevoel hebben welkom te zijn. Essentieel daarbij is het bewust waarnemen van je lichaam.

Embodied Learning: vanzelfsprekend erbij horen

Als je leert thuis te zijn in je lichaam geeft dat een gevoel van erbij horen. Je lichaam ankert je in het hier en nu. Dat geeft een vanzelfsprekend gevoel van veiligheid. Wanneer lichaam en geest gesynchroniseerd zijn, beweeg je zelfverzekerd en authentiek door het leven. Embodied Learning gaat over het volledig belichamen van je leiderschap of begeleiderschap. Via je lichaamsbewustzijn onderzoek je hoe je zonder terughouding op jouw plek kunt staan. Als je je plek inneemt, ga je vanzelf doen wat je past en wat klopt bij de situatie. Het resultaat is authentiek handelen en tegelijk deel zijn van een groter geheel. 

Op woensdag 1 november 2023 geef ik in Amsterdam de workshop Authenticiteit en erbij horen. Aan de hand van lichaamsgerichte oefeningen ervaar je hoe je krachtig je eigen plek kunt innemen en tegelijk deel kunt zijn van een groter geheel. De workshop is geschikt voor beginnende en voor ervaren Embodied Learners.

Verder geef ik regelmatig in Utrecht de workshop Stevig staan in intense situaties, op basis van toegepaste polyvagaaltheorie. Voor iedereen die aan den lijve wil ervaren hoe je stevig je plek kan innemen als je je lichaam bewoont.

systemisch werken

Systemisch Werk en Embodied Learning

Foto: www.systemischmensenwerk.nl

Systemisch Werk maakt de collectieve wijsheid in een groep beschikbaar via fysieke waarnemingen. Wist je dat er nog meer manieren zijn om de collectieve wijsheid in groepen aan te spreken, die prachtig aansluiten op Systemisch Werk? Je lichaam is de sleutel.

Meer over Systemisch Werk en Embodied Learning lees je in mijn boek Stevig staan in intense situaties.

Systemisch werk en Embodied Learning

Jaren geleden ben ik uitgebreid opgeleid in Systemisch Werk. Ik ben getraind in zowel Familie-opstellingen als Organisatieopstellingen bij verschillende docenten. Het is één van de belangrijkste wortels van mijn werk.

Systemisch Werk heeft me geholpen in mijn persoonlijke ontwikkeling en mijn werk als trainer en begeleider enorm beïnvloed. Het belangrijkste dat ik ervan heb geleerd is dat in elke groep een schat aan onbewuste kennis leeft. Die kennis is beschikbaar voor iedereen, mits de sfeer in de groep veilig en inclusief is. Het naar de oppervlakte brengen van die onbewuste kennis is een kernvaardigheid voor iedereen die groepen begeleid.

De collectieve intelligentie in een groep laten werken

In Opstellingengroepen heb ik ervaren welke magie ontstaat als iedereen aanwezig is vanuit dienstbaarheid aan het geheel. Het is ongelofelijk hoeveel diepgang dan ontstaat en welke leerervaringen mogelijk zijn. Er ontstaat meer wijsheid dan die van de begeleider of de individuele deelnemers. De collectieve intelligentie van de groep gaat werken, oplossingen en inzichten ontstaan moeiteloos.

Hoe kan je als begeleider van groepen die wijsheid aanspreken, ook als je geen opstellingen begeleidt? Dat lukt als je werkt vanuit de volgende 3 kernthema’s:

  1. Helemaal aanwezig zijn
  2. Luisteren naar jezelf en anderen, vanuit je lichaam
  3. Werken vanuit niet-weten 

Ten eerste: Helemaal aanwezig zijn (Embodied Presence)

Een kernvraag voor elke groepsbegeleider, of je nu trainer, teamcoach of leidinggevende bent, is: hoe kan je volledig en authentiek aanwezig zijn in groepen? Sensitief aanwezig zijn in elk moment, zodat je zuiver waarneemt wat er gebeurt in je groep? Dat kan als je je leiderschap volledig belichaamd. Ik noem dat Embodied Presence. Die kwaliteit van aanwezig zijn, is een fysieke ervaring. Je lichaam is het instrument waarmee je voelt of je op je plek bent. Het is ook het instrument waarmee je je plek inneemt, en dat kan je oefenen. Voorwaarde is dat je geest en lichaam gesynchroniseerd zijn: dat je geest geland is in je lichaam. Die kwaliteit van aanwezig zijn kan je trainen.

Ten tweede: Luisteren vanuit je lichaam (Embodied Listening)

Als begeleider wil je graag precies waarnemen wat er in je groepen gebeurt, zodat je adequaat kunt reageren. Zuiver waarnemen doe je met je lichaam, door al je zintuigen in te zetten. Niet alleen door te kijken wat er gebeurt, maar vooral ook door te luisteren en te voelen. Luisteren voorbij de woorden en voelen wat er gebeurt in je lichaam en het geheel van de groep. Die waarnemingen kan je vervolgens dienstbaar maken aan de groep, door erop te reageren. Soms door te vertellen wat je opmerkt, soms door te handelen. Diep luisteren is een fysieke ervaring die je kunt oefenen.

Ten derde: Werken vanuit niet-weten (Embodied Action)

Bert Hellinger, de grondlegger van Systemisch Werk, beschrijft dat je als opstellier werkt vanuit ‘het lege midden’: totaal open voor wat er speelt in het veld waarmee je werkt. Werken vanuit niet-weten, door niet te oordelen over jezelf, de deelnemers in de groep, en de wereld. Maar hoe doe je dat? Niet-weten is een houding die je kunt oefenen. Je kunt leren in je lichaam waar te nemen waar de groep heen beweegt en je begeleiding daarop baseren. Een voorwaarde daarvoor is dat je als leider functioneert vanuit je eigen midden. Dan ben je een kruispunt tussen alles wat er gebeurt. In je midden zijn betekent dat je alle kanten op kan. Je weet spontaan hoe je moet handelen. Ook dat is een fysieke ervaring waarin lichaam en geest samenvallen.

Collectieve intelligentie aanspreken door Embodied Learning

Als trainer, leidinggevende of coach kan je dus lerenom via jouw lichaamsbewustzijn de collectieve intelligentie van groepen aan te spreken. Door volledig aanwezig te zijn, te luisteren vanuit je lichaam en niet-weten toe te laten in je manier van werken. In tegenstelling tot je denken, kan je er onvoorwaardelijk op vertrouwen dat je lichaam precies weet wat op dit moment relevant is. Op basis daarvan kan je effectief handelen. Embodied Learning traint je lichaamsbewustzijn, zodat je het maximaal kan inzetten om collectieve intelligentie aan te spreken. Zo kan je ontspannen in plaats van hard werken.

Wil je hier actief mee aan de slag?

In het programma Embodied Learning leer je werken met de collectieve intelligentie van groepen.

Meer lezen? 

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties‘ lees je meer over Systemisch Werk en Embodied Learning.